'Ik voel ongemak bij activisten', ingezonden brief (niet geplaatst).

 

De Volkskrant, Opinie & Debat, 6 oktober 2022

U moet weten dat ik, Eikenboom (‘Koortsboom’) te Overasselt, ben genomineerd voor de ‘Boom van het Jaar-verkiezing’ (De Volkskrant, Opinie & Debat, 6/10) 

Een hele eer!

Maar ik hoef niet zo nodig te winnen hoor. Wij bomen werken liever samen. Bij deze dan ook een goed woordje voor een soortgenoot. 

Schrijven ligt me niet, maar ik heb zo mijn kanalen… Om te praten met andere bomen en zelfs met mensen (nou ja, sommige).

Via Schimmelpost bereikte mij een noodkreet uit Amelisweerd. Een oud bos bedreigd door asfalt! Kon hun groeps-oudste, de zogeheten Markiezeneik, niet worden voorgedragen voor deze verkiezing? 

Aldus geschiedde. Na wat gepruttel (‘zo bijzonder ben ik niet’) stemde de Markiezeneik toe en een mensenbomengroep meldde hen (m/v!) aan voor de verkiezing. De rest is geschiedenis (een overweldigend aantal stemmen).

Maar Wim Eikelboom, ambassadeur van de voor deze verkiezing verantwoordelijke Bomenstichting, voelt ‘ongemak bij een politieke belangengroep die de Boom van het Jaar-verkiezing kaapt en voor hun karretje spant’. 

Hij noemt onze vereende krachten nota bene een ‘uitgekiende lobby’. Want hun verkiezing is bedoeld om bomen te ‘koesteren in wie ze zijn’, schrijft hij, in het bijzonder ‘markante eenlingen’.

Als 'markante eenling' spreek ik geloof ik liever voor mezelf. Koesteren wie ik ben? Samenwerken, dát is wat Wij zijn! 

Kwestie van prioriteiten. Want praatjes redden geen maatjes.

  

‘Koortsboom', Overasselt (verzonden met hulp van Blogwachter*)

Enkele toevoegingen van Blogwachter:

Lobbyen vindt volgens Wikipedia plaats buiten de openbaarheid en buiten het actief kiesrecht. En dus niet met middelen als inspraak en participatie. De acties van de belangengroep uit Amelisweerd 'uitgekiende lobby' noemen ligt dus niet bepaald voor de hand. Bij deze 'kaping' is juist sprake van burgerparticipatie, inspraak en petities. Oftewel: de openbaarheid wordt gezocht, er wordt niets verborgen gehouden!

Een politieke partij is nadrukkelijk niet hetzelfde als een belangen- of actiegroep, zoals Wim Eikelboom met de term 'politieke belangengroep' suggereert. In de grondwet wordt onderscheid gemaakt op grond van al dat niet verkiesbaar zijn, geheel- of deelbelang (zie verder Wikibooks)

Windmolens te Roodehaan? Een gewaarschuwd mens telt voor twee...

Windmolenpark Eemshaven. Foto Blogwachter, augustus 2019

'Reuring': ziedaar een veelgebruikte aanduiding voor een verzameling burgers geconfronteerd met een willekeurige op handen zijnde verandering in hun leefomgeving ('backyard').
Anders gezegd: het is niet goed, óf het deugt niet.

Neem de zes geplande windmolens bij het buurtschap Roodehaan in de stad Groningen.
'Tweedehands' nog wel!
En met vrolijke zuurstok-kleurtjes...
De geplande molens schámen zich niet eens voor zichzelf.
(Dit laatste in flagrante tegenstelling tot de recentste blessen van Staatsbosbeheer.)

Wat moet ik erover zeggen?
'Gehaktmolens voor trekvogels', aldus een omwonende.
Persoonlijk zie ik liever bomen, en dan druk ik me nog mild uit.

Wat moeten we eraan doen?
Inspraak, informeren, discussiëren, protesteren, accepteren: dat is het zo'n beetje.
De ervaring leert dat de meeste windmolens er tóch wel komen.
U wilt toch ook groene energie?
Nou dan!

Het oude liedje:
'Bewoners voelen zich genegeerd bij inspraak', meldt het Dagblad van het Noorden, 'zij hebben geen uitnodiging gekregen om te komen praten over de gang van zaken'.

Schandalig toch?!

Als ik het niet meer weet, grijp ik altijd maar weer naar boeken.
Fictie, zelfs (jawel).
Mijn 'guilty pleasure'.
Want ik lijd aan een hardnekkige voorkeur voor nutteloze verhaaltjes over niet-bestaande mannen en vrouwen.

Neem bijvoorbeeld de roman op onderstaande afbeelding, over de perikelen rond een gepland windmolenpark bij een afgelegen dorp in de voormalige DDR.

'Unterleuten' ('Ons soort mensen', 2016) is een vlot geschreven en hier en daar zelfs verschrikkelijk grappig boek.
Maar de beschreven inhoud, hoewel van begin tot eind uit de duim gezogen, is vooral verschrikkelijk WAAR.
Zoals bij alle goede kunst wordt in dit werk een stukje werkelijkheid wérkelijker gemaakt.
Want de Eerste Wet van de Fictie gaat ook hier weer op: hoe preciezer en genuanceerder je het uiterste individuele beschrijft, hoe universeler de lessen die hieruit te leren vallen.

Neem onderstaande citaten met betrekking tot een informatieavond voor burgers over een gepland windmolenpark in de nabije omgeving.
Citaten die wonderwel van toepassing zijn op de informatievoorziening van Staatsbosbeheer, zodra het gaat over (naderende) bomenkap.
Want op bomenkap reageren burgers soms net zo emotioneel ('reuring') als op geplande windmolens...
Een uitdaging voor de publieksvoorlichter!

Voor de burgers begint alles met de informatievoorziening.
Want een gewaarschuwd mens telt voor twee.

Zo ging het bijvoorbeeld in het fictieve dorpje Unterleuten (Zeh, p.156/157):

‘Hier ziet u een kadasterkaart van de regio’
[…]
‘Je kunt er niets op herkennen,’, zei Christina, de kleuterleidster.
‘Lichter maken,’, riep het meisje in de blauwe jurk, dat al eerder had gesproken.
‘Groter,’ kwam het van Jacob of Norbert.
P. 159:
‘Ik zal u uitleggen wat u op de plattegrond ziet.’
p.163:
‘Op de vervaagde projector op de wand viel onmogelijk te herkennen welke percelen de aanwijsgebieden precies omvatten. In de gauwigheid kon dus niemand zien van wie de bewuste stukken grond waren. Het onscherpe beeld was geen toeval. Zelfs het draaien aan de knopjes van de beamer maakte deel uit van een zorgvuldige enscenering. De laatste maanden had de verbazingwekkende meneer Pilz een methode ontwikkeld om zijn werk te doen.’

Zoek de overeenkomsten: onleesbare slights, een informatie-excursie in het (half)donker, zwarte blessen net boven de grond...
Het doelbewust achterhouden van informatie, vermomd als knulligheid: 'de andere verf was op'.
Maar verdomd, het wérkt (Zeh, p. 175):

‘De geheimhoudingsstrategie was een gouden greep gebleken. Niemand had de tijd gehad om zich op het thema windenergie voor te bereiden.’

En helaas niet uitsluitend te Unterleuten...

Interessanter nog is de veronderstelde psychologie van de dorpelingen.
Hierin zie je de hand van de echte professional (Pilz, in het geval van Unterleuten), in 'publieksvoorlichting'.
Deze ontwikkelde een 'methode' om, in het hol van de leeuw, 'je werk te doen'!

Samengevat door Juli Zeh (p.164):

‘Het was de kunst om de afkeuring tot het kookpunt op te schroeven, de woede vervolgens te laten verdampen en dan argumenten aan te dragen die duidelijk maakten dat er geen alternatief bestond voor het hele project. Op die manier ontstond de indruk dat het om complexe materie ging met een zekere noodgedwongenheid. Dat verwarde de mensen. Pilz hoefde geen instemming, alleen berusting.’

Lijvige romans van goede kwaliteit zijn dan ook vaak 'sociografieën': precieze beschrijvingen van een dorps- of grootstedelijke omgeving, met name van de sociale processen.
Als een sociologisch werk zonder wetenschappelijke pretenties, zou je kunnen zeggen.

Al in 1959 - 'de dramaturgie van het dagelijks leven' - schreef de socioloog Erving Goffman interessante dingen over het verschil tussen de 'voorstelling' en de 'werkelijkheid'.

Sociologen en romanschrijvers, één pot nat!
Voordeel van de sociologen (ondanks hun jargon) is dat ze - tenminste enigszins - wetenschappelijk onderbouwd hun beweringen (moeten) doen.
Neem het volgende citaat van Goffman (p.230):

'En het paradoxale daarbij is, dat hoe meer belang men stelt aan de realiteit die zich aan de waarneming onttrekt, des te meer men zijn aandacht moet richten op de uiterlijke schijn'

Uiterlijke schijn te Unterleuten: inspraak voor de burgers.
Pijnlijke realiteit te Unterleuten: het windmolenpark komt er tóch, en de burgers mogen uitvechten welke grootgrondbezitter aldaar de winst (150.000 euro per jaar) opstrijkt.

Of neem deze, van Goffman weer (p.230):

'Op dit punt echter krijgen communicatieve handelingen een moreel karakter. Men is immers geneigd de indrukken die door andere mensen gewekt worden, op te vatten als impliciet overgebrachte pretenties en beloften - en pretenties en beloften zijn moreel van aard'

Verplaatst naar Unterleuten: de pleuris breekt uit, en dat is - hoe je het wendt of keert - mede de verantwoordelijkheid van de keurige professional en zijn windmolens.
Knuppel in het hoenderhok!

Om het af te leren (sociologisch jargon) nog eentje van Goffman (p.231):

'Deze methode houdt in dat zij niet zozeer een bepaalde indruk van hun activiteiten laten opkomen als bijprodukt van die activiteiten zelf, maar hun referentiekader verleggen en hun energie geheel wijden aan het creëren van een gewenste indruk. In plaats van te trachten bepaalde doelen met acceptabele middelen te bereiken, kunnen zij trachten de indruk te wekken dat zij die doelen met acceptabele middelen bereiken. Het is altijd mogelijk de indruk te beïnvloeden die de observator hanteert als substituut voor de werkelijkheid. Immers: iets dat kan fungeren als teken voor de aanwezigheid van iets anders, kan ook gebruikt worden wanneer dat andere in het geheel niet aanwezig is. Het feit dat men als observator nu eenmaal altijd moet afgaan op een bepaalde voorstelling van zaken, schept de mogelijkheid tot het geven van een verkeerde voorstelling van zaken'.

Volgt u het nog?
Het is een wat complexe manier om te zeggen dat publieksvoorlichters niet noodzakelijk de waarheid vertellen.
In het bijzonder onaangename waarheden (windmolens, bomenkap), maar dit terzijde.
Een en ander vertaald naar Unterleuten (Zeh, p. 163):

'De laatste maanden had de verbazingwekkende meneer Pilz een methode ontwikkeld om zijn werk te doen.’

Voordeel van de romanschrijvers is, zoals ik al schreef, dat ze gewoonlijk beter formuleren (p.163):

‘In werkelijkheid waren de dorpelingen veel te fatsoenlijk om zich tijdens een vergadering met zijn allen op één persoon te storten.’

Ook over dit fenomeen schreef Goffman eerder, maar dat boek heb ik nu (gelukkig?) even niet paraat...
Samengevat: publieksvoorlichter Pilz is een keurige (jonge)man.
Net als - voorbeeldje - al die aardige boswachters van Staatsbosbeheer.
Hij doet gewoon zijn werk, en een beschaafd publiek gedráágt zich in zo'n geval.
Al is het maar omdat het beleid niet gemaakt wordt door publieksvoorlichters!

'Er is toch niets aan te doen', hoor ik de mensen al zeggen.
En zo kom ik uit bij waar ik begonnen ben: het windmolenpark komt er sowieso.
Daar hebben bij voorbaat ontmoedigde en/of weinig 'activistische' burgers beslist een punt.
Misschien kunnen de inwoners nog een beetje meebeslissen over de kleur.
Ik zou zeggen: liever zachte pastel- dan zuurstokkleuren, midden in een akker...

Vergelijk Unterleuten (Zeh, p.171)

‘Wat dus betekent dat de gemeenten níét verantwoordelijk zijn. Ook niet uw sympathieke burgemeester.’
[…]
‘Wezenlijke kwesties worden niet in Unterleuten bepaald.’
[…]
'De zaal zweeg. De mensen waren het wel gewend om te horen dat ze niets in te brengen hadden. Gek genoeg bracht deze mededeling geen woede teweeg, maar een slecht geweten. […] Misschien vonden ze het gênant dat ze ook maar een seconde het idee hadden gehad dat ze een stem hadden. Of ze schaamden zich dat ze niets tegen de machtsberoving ondernamen. Maar de waarschijnlijkste optie was dat hun slechte geweten voortkwam uit hun heimelijke opluchting. In werkelijkheid waren de mensen bij als ze niets hoefden te beslissen, en dus ook niets hoefden te begrijpen. Op die manier bespaarde je jezelf het vermoeiende nadenken over ingewikkelde kwesties en hield je evengoed het recht om je naar hartenlust te beklagen. Arne voelde hoe de mensen zich voorbereidden om tijdens de rest van de voordracht weg te dutten, om na afloop buiten luidkeels op die-daar-boven te gaan foeteren.’

Excuus.
Het is nadrukkelijk niet mijn bedoeling om wie dan ook te ontmoedigen. 

Ik probeer het nog eens: sta vroeg op, en heb Tijd, alsmede het nodige doorzettingsvermogen, voldoende vrienden (steun), een harde kop, geen overmaat aan sociale angsten, en - in het algemeen - 'focus'.

Een en ander om je énigszins effectief tegen het beleid van de (Nederlandse, Duitse) overheid te verzetten.
Of het nu gaat om windmolens ('Vento Direct' uit Unterleuten), bomenkap (Staatsbosbeheer), gasboringen (NAM), toeslagen of iets anders.
Je vecht tegen grote financiële belangen!

Gelukkig heb ik nog wel een tip, om de moed erin te houden.
Als het niet lukt om je tegen de overheid te verzetten, kun je in ieder geval met 'luidkeels foeteren' je voordeel doen.
Dat lucht op, én levert (ook nog iets) op.

Zo wemelt het in de Provincie Groningen van de gloednieuwe, poep-sjieke speelplaatsen, gefinancierd door de NAM.
Gulle giften, beloofd in dorpshuizen, aan diverse verenigingen Dorpsbelangen.
Mooi geregeld toch?

In de woorden van Juli Zeh (p.174)

‘En als er eens een dorpsfeest wordt georganiseerd, weet Vento Direct dat je daar het ene of andere vijftigliterfust voor nodig hebt.
Het gejuich bleef uit, maar niemand protesteerde.’

Odilia - een Boom in de tuin van trompettist Eric Vloeimans

Trompettist én bomenliefhebber Eric Vloeimans. 
Bron: Facebook

Mappen vol met ongebruikt fotomateriaal bewaar ik in mijn computer.
Het zijn vooral foto's van hoog opgestapelde, lijvige, maar morsdode essen én niet-essen, of van geheel (steeds vaker) of gedeeltelijk kaalgeslagen percelen.

De meeste foto's maakte ik op het Groninger Hogeland.
Maar inmiddels ook in de nabijheid van de Rotte te Rotterdam, waar in het afgelopen jaar op onvermoed grote schaal werd gekapt:

Het Lage Bergse bos. Foto Blogwachter, april 2019

Toch schreef ik sinds de kap van ons dorpsbos vrijwel niets meer, over bomen.
Misschien is mijn motivatie, mét ons mooie kleibosje, weggevaagd?
Want laten we eerlijk wezen: wat heb ik, met al mijn blogs, nu helemaal voor elkaar gekregen?

Boomakker Kruisweg (Kloosterburen) in het vroeger voorjaar van 2019. De bodem is omgewoeld in verband met de nieuwe aanplant. Foto: Blogwachter.

Ons dorpsbos lijkt inmiddels meer op een aardappelveld dan op iets anders.
Helaas 'stopt' de mishandeling elders in het land evenmin, 'niet vanzelf'... (net zo min als in die reclame)

Niet in onze tijd.
Niet met de huidige onstilbare HONGER naar hout:

Biomassa-berg in het Lage Bergse bos te Rotterdam.
Foto Blogwachter, voorjaar 2019

Als je je zó voelt is het altijd goed om te weten dat er gelijkgestemden zijn. 
Zoals gisterenavond in theater LantarenVenster te Rotterdam, waar de Rotterdamse trompettist Eric Vloeimans een geweldig optreden gaf.
Zo vat ik dus weer moed, en ik schrijf...

Halverwege het concert (samen met pianist Frank Woeste) vertelde Vloeimans over een 'prachtige berk', aangeplant in zijn eigen tuin.
'Odilia', had hij deze berk gedoopt: 'Jaja, een boom kun je ook een náám geven'.
'Odilia', heette ook het nummer dat hij vervolgens speelde.
Met een trompet die dan weer klinkt 'als een fluit' (aldus Frank Woeste) en dan weer als een... saxofoon?

Eric Vloeimans en Frank Woeste in LantarenVenster.
Bron: LantarenVenster.

Het optreden, in een vrijwel uitverkochte zaal, viel zeer in de smaak bij het publiek.
Dit betekende een toegift, tot mijn grote vreugde (dit klinkt heel plechtig en zo is het precies bedoeld!) alwéér over een Boom.
Maar deze keer betrof het een minder vrolijke geschiedenis.

'In Rotterdam zijn bomen sinds enkele jaren vogelvrij', aldus Eric Vloeimans, 'Het is een soort mode geworden om bomen te kappen' zodra iemand melding maakt van overlast, zoals, eh, 'poep op de auto', of 'gebrek aan zonlicht'.

Zo werd een 'ongeveer tachtig jaar oude' boom in zijn straat onlangs zonder pardon gekapt.
De trompettist had er 'twee nachten slecht van geslapen': 
'Het doet mij pijn als bomen worden gekapt; ik houd van bomen'. 

Bovendien begreep hij het niet.
De bewoners die bij de gemeente om de kap verzochten hadden voor hun raam nota bene 'hele dikke vitrage' aangebracht, met een 'zwart geschilderde muur' erachter.

Ik klapte spontaan, zó blij was ik met deze openlijke liefdesverklaring aan een bóóm. 
Mijn (mij onbekende) buurman deed voorzichtig mee, maar stopte helaas onmiddellijk toen er niemand bijviel.

Dit ongemak vergat ik gelukkig snel, dankzij de daaropvolgende (prachtige) 'hymne aan een boom', speciaal voor de tachtigjarige pechboom in de straat van de trompettist.
Maar vast óók een beetje voor al die andere bomen in al die andere straten van Rotterdam (en omstreken):

Kap van een boom op een binnenterrein, Rotterdam Bergpolder.
Foto: Blogwachter, voorjaar 2019

Wat is er aan de hand in Rotterdam?
Afgelopen voorjaar maakte ik op Meldpunt Bomenkap melding van rigoureuze snoei - zonder nestinventarisatie! - in het broedseizoen.
Verder beschreef ik de kap van een oude naamloze reus op een binnenplaats:

Kap van een boom op een binnenterrein, Rotterdam Bergpolder.
Foto: Blogwachter, voorjaar 2019

Voor die kap was niet eens een kapvergunning nodig geweest.
De eigenaar was immers 'een particulier', verklaarde een omstander, en dan 'is er geen kapvergunning nodig'.

?!!

Navraag leerde dat er, sinds de nieuwe omgevingswet, inderdaad geen kapvergunning meer nodig is.
Dit bedoelde de trompettist dus met vogelvrij.
Wel moet vooraf worden geïnventariseerd of er geen nesten aanwezig zijn. 

Ongemarkeerd nest (ekster?) in een Rotterdamse esdoorn; elders in de straat is een hoogwerker al bezig met de snoei...
Foto Blogwachter, april 2019

Ik was er niet helemaal gerust op.
Eerder in die week wás er immers rigoureus gesnoeid in mijn straat, zonder dat de in enkele(!) bomen overduidelijk aanwezige nesten vooraf waren gemarkeerd.
Het nest op bovenstaande foto heb ik - als een echte 'dorpsgek' - hoogstpersoonlijk bewaakt, totdat de hoogwerker weer vertrokken was.

Het markeren van de nesten zou volgens de gemeente de verantwoordelijkheid zijn van enkele 'boswachters', die gelukkig (hoewel pas na enige uren proberen) telefonisch bereikbaar bleken.
Uit een gesprekje met één van hen bleek helaas dat de handhaving in de praktijk weinig om het lijf heeft.
Volgens deze man zijn er te weinig boswachters in de stad, met teveel verschillende taken en verantwoordelijkheden.

Kap van een boom op een binnenterrein, Rotterdam Bergpolder.
Foto: Blogwachter, voorjaar 2019

Alleen een 'heterdaadje' kan in de praktijk helpen, verklaarde de man.
Zodra je dus ziet dat iemand een boom wil kappen met, duidelijk aantoonbaar, een nest erin, moet je onmiddellijk de gemeente bellen via het centrale nummer (14010).
En dan maar hopen dat ze je snel doorverwijzen naar een boswachter, die - o gruwel - meteen de telefoon opneemt (nb: voordat mijn boswachter opnam was ik twee uur verder).

Tsja... 'vogelvrij', inderdaad.
Bid voor ons, Heilige Odilia, dat lijkt me geen overbodige luxe.
Of liever: voor de bomen.

De heilige 'Odilia of Cologne'. Bron: Wikipedia

Nog iets: namen geven aan bomen, dát houden we erin.
Het máákt verschil, echt waar!
Net als bij koeien. 
Bedankt voor het mooie idee, Eric! 

'Monumentale eiken gekapt langs N-wegen': een nare droom?

"Monumentale bomen moeten worden gekapt in Gelderland. De provincie zegt dat ze een gevaar vormen voor de verkeersveiligheid" 
(tekening: Blogwachter, 9 mei 2019)

Op bovenstaande tekening het NOS-journaal van 20.00 uur, 8 mei 2019.
Dit onzalige plan is niet nieuw, helaas.
Vorig jaar schreef ik er al een stuk over, en analyseerde vervolgens een rapport van de provincie Gelderland over dit onderwerp.

Als we niets doen dan worden er de komende jaren geen honderd, maar uiteindelijk zelfs duizenden monumentale eiken langs N-wegen gekapt!
Héél geleidelijk, dat wel.

Zodat de burgers niet al teveel in opstand komen...

"Volgens de ANWB gebeuren dodelijke ongelukken vooral op N-wegen, 
vaak met een BOOM in de hoofdrol..."
(Tekening: Blogwachter, 9 mei 2019)

Het goede nieuws is dat de kap nu werd uitgesteld vanwege de actiegroepen.
Het slechte nieuws is dat ik over dit NOS-journaal heb gedroomd.
Hoe zou het eigenlijk werken in mijn hoofd, vroeg ik me af na de droom die ik vannacht had.

Eigenlijk vind ik de kap van gezonde eiken van anderhalve eeuw oud gewoon...tja... eh... moord.
Uitgerekend de eik staat met stip op één in de top tien van ecologisch nuttige bomen.

Een eik is dus een bron van leven, in het bijzonder een oude eik.

Waarbij moet worden opgemerkt dat een eik van anderhalve eeuw nog een relatief jonkie is.

Een eik groeit gedurende 300 jaar, is 300 jaar volwassen, en sterft 300 jaar.

Je zou kunnen zeggen dat deze eiken tot de kleine minderheid van enigszins op leeftijd gekomen bomen behoren.

Dat wil zeggen: in Nederland.

Hoeveel kans krijgen bomen in Nederland om oud te worden?
Die kans is verdomd klein, bleek onlangs uit een artikel in Trouw.

Daarbij helpt de kap van de laanbomen de verkeersveiligheid vermoedelijk niet eens.
Als wegen veiliger worden en het zicht beter, gaan automobilisten volgens diverse deskundigen nóg harder rijden, om vervolgens bijvoorbeeld in de sloot te belanden.

Of in een lantaarnpaal - deze bedenk ik er zelf bij, maar is niet volledig uit de lucht gegrepen - waaraan bevestigd een 'pizzadoos' voor het op handen zijnde 5G netwerk.

Of zij botsen gewoon frontaal op elkaar omdat ze inhalen waar dat niet kan, zoals elke dag wel ergens gebeurt.

Maar ik wilde over mijn droom vertellen, de nacht na dat NOS journaal van 8 mei.
Die droom was eigenlijk vooral een beeld, waarvan ik met schrik klaarwakker werd.
Want meestal onthoud ik mijn dromen niet.
De nachtmerries echter wel.

Het gekste was dat ik in mijn droom een soort spotprent voor me zag, terwijl ik nooit cartoons teken:

"Beste provincie, na het NOS-journaal besloot ik mijn ongenoegen kenbaar te maken over de geplande... kap.... van.... RRRRRRR....RRRRRRR....RRRRRR" 
(Tekening: Blogwachter, 9 mei 2019)

Later probeerde ik het beeld op papier te krijgen, met excuus voor de wat onbeholpen tekenstijl.

Een en ander ter ere van die moedige actievoerders in Gelderland die zoveel druk hebben uitgeoefend dat de kap nu tenminste is stilgelegd, daarbij landelijk ter discussie staat en zelfs het NOS-journaal heeft gehaald!

Ga zo door, kanjers in Gelderland!!!

A-kerkhof: van groene oase naar kattenbakplein?

Wat is het nut van bomen?
Zomaar een greep:

Als je microklimatologen vraagt wat ons beste redmiddel tegen stadshitte is daar waar de gebouwen al ‘af’ zijn, zeggen ze unaniem: bomen. Bomen zijn actieve koelers, zegt Marjolein Pijpers-van Esch. ‘Ze geven schaduw én ze verdampen hun opgeslagen vocht – wat verkoelt. Bovendien halen ze schadelijk CO2 uit de lucht.’ Lenzholzer: ‘Onderzoekers meten tot 6 graden lagere temperaturen op meer dan honderd meter afstand van een groot stadspark.’

 Aldus de Volkskrant, in een recent artikel over het hittebestendig maken van steden.
Kleine kinderen snappen dit soort elementaire dingen eigenlijk al.
Zo maakte een zevenjarige leerling van mijn moeder ooit de volgende tekening van een zelf bij elkaar gefantaseerd plein:

Kindertekening van een plein.
16e Montessori, Amsterdam Zuid-Oost.

Natuurlijk staan er bomen op een plein!
En natúúrlijk poepen er vogeltjes!
Maar de gemeente Groningen snapt dit niet.  
Want op het A-kerkhof, een prominente plek in de stad - voor niet-Groningers vooral bekend uit het Monopoly-spel - wil de gemeente vijf oude bomen kappen en één iets minder oude boom verplaatsen naar elders.

A-kerkhof Groningen, 8 augustus 2018. Foto Blogwachter

Hoe verzin je het, in deze tijd!
De afgelopen maanden illustreerden overtuigend wat extreme hitte en aanhoudende droogte met ons leefklimaat kunnen doen. 
In alle kranten hebben we bovendien kunnen lezen hoe de hitte vooral de centra van de grote steden teistert. 
Daar is te weinig groen en de grote hoeveelheid verstening houdt de warmte 's nachts vast.
Hierdoor loopt de temperatuur er tijdens een hittegolf elke dag een beetje meer op dan in het omringende landelijke gebied.
Steeds vaker vormen steden dan ook 'hitte-eilanden' waar het slecht toeven is op warme dagen.
Dit is goed te zien op een kaart gemaakt door NRC Handelsblad:

NRC maps: de stad Groningen als hitte-eiland in de omgeving.

De warme kleuren geven een hogere temperatuur aan.

Gelukkig is de situatie in Groningen nog niet zo ernstig als in de Randstad:

NRC Maps: Hitte-eilanden Den Haag en Rotterdam. In het centrum ligt de temperatuur meer dan 2,4 graden boven het landelijk gemiddelde

In steden als Den Haag en Rotterdam loopt de temperatuur tijdens hittegolven op tot meer dan 2,4 graden boven het landelijk gemiddelde.

Maar ook de stad Groningen, en in het bijzonder het centrum, springt eruit in vergelijking met het omringende platteland.

Met de nieuwe kapplannen van de gemeente zal dit er niet beter op worden. 

Wie geen (extreme) hitte verdraagt kan dus beter de stad uit vluchten.

Gelukkig zijn er ook andere oplossingen.

In een ander Volkskrant-artikel wordt eveneens het grote belang van stedelijk groen benadrukt.

Al gaat het in dit verband vooral om het verhogen van de 'droogteresistentie':

De vierde maatregel is het vergroenen van het verstedelijkt gebied. Eigenlijk mag er geen gevel op het oosten en westen bestaan zonder afdekking met een loofboom. Leilinden, herinnert u zich die nog? Dergelijke richtlijnen kunnen vrij eenvoudig in de WOZ-belasting worden verwerkt, evenals het verbieden van parkeerpleinen zonder bomen en het verplichten van hoog opgaande beplanting (hagen!) langs wegen en industrieterreinen. Ook kunnen we de aanleg van grasdaken stimuleren. Uiteindelijk kan de bebouwde omgeving vrijwel even koel zijn als een bos. Onze huidige versteningsmanie is ronduit belachelijk en op geen enkele wijze goed te praten. We zijn te belazerd om zo nu en dan wat bladeren te vegen, wat te snoeien of om af te remmen voor een bobbel in de weg.

Kortom: het is allemaal niet zo ingewikkeld.

Gewoon zoveel mogelijk nieuwe bomen planten en alle bestaande bomen - op onderstaande afbeeldingen zijn enkele vaste bewoners van het A-kerhof te zien - laten staan:

A-kerkhof Groningen, 8 augustus 2018.
Foto's Blogwachter

Het is niet moeilijk om je voor te stellen hoeveel verkoeling onderstaande ter dood veroordeelde reus de openbare ruimte van het A-kerkhof op warme dagen biedt:

Boom op het A-kerkhof Groningen, 8 augustus 2018.
Foto Blogwachter

Verder kan het geen kwaad om zoveel mogelijk vogelbosjes - bloeiend of besdragend struikgewas - aan te planten of, indien al aanwezig, te handhaven.

Al gaat het om taxus, zoals op onderstaande afbeelding te zien, aan weerszijden van de hoofdentree van de kerk:

A-kerkhof Groningen, 8 augustus 2018. Foto Blogwachter

Maar ook deze taxusbosjes staan op de nominatie om te worden opgeruimd.

Want opruimen is in. 

Het opnieuw verbeterde A-kerkhof 2.0 zal vervolgens worden ingericht met siergrassen in modieuze plantenbakken.

Zoals te zien is op onderstaande artist impression voor het A-kerkhof: 

Gemeentelijke plannen voor de nieuwe inrichting van het A-kerkhof, door de Bomenridders 'conceptmatige verblijfsplek' genoemd.
 Afbeelding verkregen via Bomenridders Groningen.

Helaas werden openbare ruimtes in meer grote steden in de afgelopen jaren heringericht als overzichtelijke 'kattenbakpleintjes'.

Net zoals veel voortuinen van individuele burgers eigenlijk.

De kapwoede lijkt zelfs nog nooit zo groot te zijn geweest als in het afgelopen jaar.

Overal in het land tieren de design-plantenbakken welig, zoals hier op een inrichtingsplan uit Delft:

Afbeelding verkregen via IPV Delft

Als architect zou ik enthousiast kunnen zijn over zoveel eigentijds design. 

Als socioloog zou ik me kunnen verheugen over de sociale component - gelegenheid voor toevallige, informele  ontmoetingen - die dergelijke ontwerpen suggereren.

Mensen kunnen plaatsnemen op de stenen/houten randen van zulke plantenbakken en elkaar ontmoeten.

Om de sociale samenhang op het A-kerkhof te bevorderen suggereert de artist impression her en der verspreid staande stoeltjes.
Opdat het A-kerkhof een leuke en levendige stedelijke ruimte kan worden.
Waar zeur ik dan over?

Ongelukkig genoeg oogt de openbare ruimte onder de bestaande monumentale bomen op dit moment een beetje rommelig, verdord en zelfs onfris.

Het gras wil er maar niet binnen de lijntjes kleuren, mensen ketenen hun fietsen vast aan de hekjes en - o gruwel - de vogeltjes poepen er.
Net als op die mooie kindertekening waar ik dit verhaal mee begon.

A-kerkhof Groningen, 8 augustus 2018. Foto's Blogwachter

Hoe doen (Zuid)Europeanen - Italianen? - dat eigenlijk, met hun fantastische middeleeuwse pleinen?

Als het gaat over leefbare openbare ruimte zijn Zuid-Europeanen door het warme klimaat afhankelijk van bomen. 

Maar ik denk ook aan de mooiste straatnaam van de wereld: 'Unter den Linden' te Berlijn.

Zo'n straatnaam roept bij mij een hele wereld op.

Lommerrijk, oase, rustpunt, verblijven, elkaar ontmoeten, beschutting, thuis, menselijke maat, en ga zo maar door.

Waarom kunnen die losse stoeltjes eigenlijk niet gewoon onder de bestaande bomen worden geplaatst?

Geen betere plek, zou ik zeggen.

Al moet je ze misschien in verband met de zich schaamteloos ontlastende vogeltjes - wat een luxe, vogeltjes in de stad! - af en toe even schoonmaken, of 's nachts op elkaar stapelen.

Ik kijk nog eens naar de huidige inrichting van het plein:

A-kerkhof Groningen, 8 augustus 2018. Foto's Blogwachter

Inspirerend is anders.

Onder de bomen en achter de hekjes is een soort niemandsland ontstaan.

Het geheel oogt gefragmenteerd, onbestemd en vooral: ongebruikt.

Maar gelukkig kan het, zonder één boom te kappen of te verplaatsen, veel beter.

Hier volgen een paar eenvoudige suggesties, waar de gemeente geen artist impressions voor nodig heeft, omdat ze zo ontzettend voor de hand liggen:

• Verwijder alle lage metalen hekjes en bestraat het gehele plein. Natuurlijk met flinke plantgaten rond de bomen! Die hekjes veroorzaken maar verwarring. Mag je je nu wel of niet op het gras begeven? En zo niet: wie houdt je tegen?
• Als boven. Verwijder vervolgens alle verharding op de paden, waarna het gehele plein bestrooid kan worden met grind. Onkruid krijgt geen kans, vanwege de hoge bomen. Kortom: onderhouds-vriendelijker kan het bijna niet! Wel heeft grind ook een aantal nadelen: het vermindert de toegankelijkheid voor rollators, is onvriendelijk voor honden en verspreidt zich over de omgeving.
• Verspreid vervolgens naar believen losse of zelfs vaste (draaibare?) stoelen over de beloopbare oppervlakten. Door de hekjes te verwijderen en van de ondergrond één geheel te maken, kan het A-kerkhof werkelijk een eenheid worden, en zelfs een verblijfsruimte en ontmoetingsplek!
• Timmer bankjes rondom de oude bomen, zoals men dat in het verleden deed (zie afbeelding).

  

   Voorbeeld romantisch bomenbankje.
  Afbeelding verkregen via internet

• Voor wie het idee van een verhoogde plantenbak met zitgelegenheid aan de randen niet los kan laten: maak van het gehele A-kerkhof - met uitzondering van een strook van enkele meters vlak voor de kerk - één grote verhoogde plantenbak waarin de bestaande bomen organisch hun plek behouden. Eventueel in combinatie met enkele steenachtige kronkelpaden tussen de bomen door en/of een middenlaan die naar de entree van de kerk toe leidt, voorzien van enkele treden omhoog en omlaag. Bijvoorbeeld in combinatie met lage beplanting, geschikt voor droge schaduw, onder de bestaande bomen. 

Nogmaals: het grootste deel van onderstaande bomen op het A-kerkhof staat op de nominatie om gekapt te worden:

A-kerkhof Groningen, 8 augustus 2018. Foto Blogwachter

Maar gelukkig zijn er wel mensen die zich hiertegen verzetten, zoals bijvoorbeeld de Bomenridders Groningen. 

Zij plaatsten op het A-kerkhof een oproep aan burgers om bij de gemeente bezwaar in te dienen tegen de voorgenomen kap:

Bomenridders: oproep tot protest bomenkap A-kerkhof 
Groningen, 8 augustus 2018. Foto Blogwachter

Op hun website voorzien zij zelfs in een kant-en-klaar bezwaarschrift.

Van belang in relatie tot het indienen van bezwaar is de vraag of u een zogeheten 'belanghebbende' - gedefinieerd als: 'degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken' - bent in deze zaak.

Juridisch gezien is dit een gangbare - maar daarom niet minder merkwaardige - factor als het gaat om het burgerrecht bezwaar te maken tegen bestuurlijke beslissingen.
Want uitsluitend als belanghebbende blijkt een willekeurige burger gerechtigd 'te ageren tegen een besluit van een bestuursorgaan'. 

Wanneer is iemand eigenlijk belanghebbende?

Als het gaat over bomenkap op een Gronings plein ben ik als inwoner van Rotterdam natuurlijk het tegendeel van belanghebbend.

Ik probeer wijs te worden uit de informatie op een website 'bezwaar en beroep juridische diensten'. 

Helaas heb ik net zo weinig juridische kennis als affiniteit met juridische formuleringen.

Maar wat direct opvalt zijn bepaalde tegenstrijdigheden.

Zo geldt iemand uitsluitend als belanghebbende als anderen dat niet zijn:

Een persoon moet zich kunnen onderscheiden van andere personen die geen belanghebbenden zijn en zodoende aantonen dat zijn of haar belang in het geding is.

Zulke regels negeren dus het algemeen belang, zoals bijvoorbeeld een hittebestendige binnenstad.

Met andere woorden: uitgerekend het protest tegen zaken die iederéén aan gaan - verkoeling, afwatering, schone lucht - en die je precies om die reden als de állerbelangrijkste zou kunnen bestempelen, wordt niet gelegitimeerd door het bestuursrecht.

Nog anders gezegd: dit type recht lijkt uitsluitend privé-bezit te beschermen.

Je moet dus vlak in de buurt wonen - uitzicht hebben op de bomen - óf tenminste onderdeel vormen van een bij de bescherming van bomen betrokken stichting om te worden aangemerkt als belanghebbende.

Alleen dan kun je je als burger op legale wijze verzetten tegen de kap van oude bomen in de openbare(!) ruimte.

Zijn er dan andere mogelijkheden om te protesteren tegen de kap?

Jawel, mits je kunt aantonen dat je 'in de praktijk' werkzaamheden verricht die een bepaald 'collectief belang' behartigen.

Vaag. 

Ben ik nu wel of niet 'belanghebbend', als incidentele bezoeker van de stad Groningen?

Zo niet, dan kan ik mezelf op het moment dat de bomen daadwerkelijk zullen worden gekapt natuurlijk altijd nog aan een boom vast ketenen.

Als ik dit geen aantrekkelijk vooruitzicht vind - al is het maar omdat de tijd me ontbreekt - kan ik een brief schrijven aan burgemeester en wethouders.

Of ik kan middels (landelijke) dagbladen proberen om de publieke opinie te beïnvloeden.

Maar voorlopig is het - juridisch gezien - vermoedelijk het meest effectief om het kant en klare bezwaarschrift van de Bomenridders mede te ondertekenen.
Niet alleen voor mij, maar voor iedereen die zich wil uitspreken voor groene en dus leefbare stadscentra.